Ten Holt: Canto Ostinato voor Orkest (2CD+BluRay)

Beschrijving

Vijftien jaar bestaat het Friese label Aliud. Tijd voor een feestje en voor een uitgave die in meer dan een opzicht bijzonder is: het geliefde Canto Ostinato maar dan anders, en nog twee nooit eerder vastgelegde werken van Simeon ten Holt. Met als overrompelend extra het fantastische geluid van het ‘3 layer system’ Auro3D. Het geluid komt van alle kanten: letterlijk en figuurlijk ongehoord.

Canto Ostinato is Simeon ten Holts populairste compositie. Je luistert er niet naar, maar ondergaat de muziek. Duizenden mensen geven zich eraan over, bij ‘ligconcerten’ zijn de kussentjes niet aan te slepen. “Het is alsof je het ineens in kleur hoort”, zei componist Anthony Fiumara blij verrast, nadat hij Canto voor symfonieorkest had bewerkt. De obsederende compositie die we zo goed kennen met twee piano’s, krijgt opeens symfonische dimensies. Doordat Fiumara’s instrumentatie de muziek van kleur en klank laat verschieten, wordt zowaar ook de doorgaande route, de ontwikkeling in Ten Holts noten openlijk merkbaar. Die was er natuurlijk altijd al, maar een minimalistisch werk houdt de transformaties per definitie onder de pet, zodat ze zich heel onnadrukkelijk, bijna ongemerkt voordoen, waarna de muziek tenslotte toch een metamorfose blijkt te hebben doorgemaakt. De afwisseling die de orkestrale versie biedt, houdt de oren gespitst. Fiumara maakte zijn kleurrijke instrumentatie voor het Residentie Orkest, maar het zijn David Porcelijn en het Noord Nederlands Orkest (NNO) die nu de plaatpremière verzorgen. En hoe!

Ook de andere twee werken op deze cd zijn niet eerder opgenomen. Ten Holt componeerde het 50 minuten durende Centrifuga en het veel kortere Une musique blanche omstreeks 1982. Het had een trilogie moeten worden, maar het derde stuk kwam er nooit en ook de andere twee bleven 30 jaar op de plank liggen totdat het NNO ze opdiepte. In Une musique blanche gaan twee strijkersgroepen een virtuoos samenspel aan met vier orkestgroepen tegenover elkaar, elk met een andere klankkleur. “Iedere herinnering aan melodie en harmonie wordt terzijde gelegd”, schreef Simeon ten Holt. De snelle motiefjes van zestienden die van de ene naar de andere groep verschuiven, laten de muziek voortdurend van kleur verschieten. En dat wordt flitsend hoorbaar gemaakt door het Auro-3D-systeem dat het innovatieve Aliud op deze bijzondere Ten Holt-uitgave heeft losgelaten.

Auro-3D (Immersive Sound) is een geluidssysteem dat iets wezenlijks toevoegt aan stereo- en surroundsound voor bijvoorbeeld bioscopen, maar ook de beleving van de concertzaal zo levendig mogelijk in de huiskamer kan brengen. Het best komen alle mogelijkheden tot hun recht op Pure Audio Blu-Ray, maar ook de cd geeft een goede indruk. Het ‘drielagensysteem’ pakt de luisteraar helemaal in, waarbij het geluid van de derde laag van boven lijkt te komen. Het effect is meer dan levensecht. Wie Simeon ten Holt zo ondergaat, gelooft zijn oren niet. Ongehoord.
Gerard Scheltens (Klassieke Zaken 6-2020)