Arvo Pärt: Miserere

Beschrijving

Een van de belangrijkste composities van Arvo Pärt, Miserere (voltooid in 1989), is een van de meest dramatische en contrastrijke stukken onder zijn tintinnabuli-werken. De componist heeft twee teksten van verschillende oorsprong en vorm gecombineerd: de prozatekst van Psalm 50 (51) is doorweven met verzen uit het Dies irae- deel van het requiem. Psalm 50 (51) beschrijft de wanhoop van koning David over zijn overspel en bloedschuld en is daarmee een symbool geworden van het menselijke berouw van een individu. De tekst van Dies irae daarentegen geeft de Dag des Oordeels weer over de hele mensheid.

Arvo Pärt heeft de creatie van Miserere als volgt beschreven: “Dit werk is zo gestructureerd dat er één ademhaling is voor elk woord, alsof men na het uitspreken van elk woord zijn kracht moet verzamelen voor het volgende woord. /.../ Stel je voor dat een crimineel voor de rechtbank staat, wachtend op het definitieve vonnis, en hij heeft nog een laatste kans om te spreken. Er is niet veel tijd voor deze laatste verklaringen en hij moet zijn woorden met de grootste zorg kiezen, want zijn lot hangt ervan af. Elk woord is als een klein gewicht dat probeert de balans van de weegschaal te herwinnen. "

Het verschil tussen de teksten komt ook tot uiting in de samenstelling van de uitvoerders: het gebed van David, een enkele persoon, wordt uitgevoerd door vocale solisten begeleid door geselecteerde instrumenten in verschillende combinaties, terwijl in de scènes de Dag van Gerechtigheid over de hele mensheid vormen, de koor zingt samen met de instrumentale tutti . In afwachting van de verlossing lijken deze twee perspectieven samen te smelten als een enkel stil gebed in de coda. De samenstelling van het instrumentale ensemble heeft een grote invloed op de soundscape van het hele werk. Naast het orgel, blaasinstrumenten (hobo, klarinet, basklarinet, fagot, trompet en trombone) en percussie, omvat het ook een elektrische gitaar en basgitaar.

Kenmerkend voor Pärt's tintinnabuli-werken is dat ook hier de structuur van de muzikale compositie op tekst is gebaseerd; inzendingen van verschillende stemmen zijn ondergeschikt aan zeer strikte wiskundige regels. Verschillende parameters van de tekst (zoals leestekens, aantal lettergrepen in woorden en accenten) spelen allemaal een belangrijke rol bij het creëren van de melodie. Zelfs pauzes, die op elk woord in de delen van de psalmtekst volgen en daardoor een bijzonder gewicht en betekenis krijgen, zijn afhankelijk van leestekens, en hun lengte wordt bepaald door een bepaald stel regels.

Miserere was opgedragen aan Paul Hillier en het Hilliard Ensemble, die de compositie ook in première brachten met een instrumentaal ensemble en het Western Wind Choir op 17 juni 1989 in het St. Georges de Boscherville klooster in Rouen tijdens het zomerfestival d'Eté de Seine-Maritime.